مدافعان حرم

مقام علمی

مرحوم آقانجفی دوران کودکی را در نزد پدر به آموختن قرآن گذراند و در سیزده سالگی به توصیه پدر به قوچان رفت تا به ادامه تحصیل بپردازد. سپس در سن شانزده سالگی به مشهد رفته و در مدرسه پریزاد مشغول تحصیل شد.

ایشان در سال 1313 قمری برای کسب فیض از اساتید مهم اصفهان به این شهر سفر کرد و دروس فقه و حکمت و منظومه را نزد اساتید به‏نام آن دیار فرا گرفت.

بعد از پنج سال از اصفهان نیز باز عازم سفر شد و به نجف اشرف مشرف گشت و از درس خارج مرحوم آخوند خراسانی کسب فیض نمود.

مرحوم آقا نجفی قوچانی در همان جوانی به درجه والای اجتهاد رسیده است و به گفته خود او، نخست از استاد خود مرحوم آخوند تقلید می‏کرده، سپس جز در موارد نادری، به رای آن مرحوم مراجعه نکرده است.

آقانجفی قوچانی در 1338 قمری بعد از فوت پدر عزیزش مجبور به بازگشت به ایران شد و بعد از مدت کوتاهی که در مشهد مقدس ساکن بود به درخواست مردم مومن قوچان، به این شهر عزیمت کرد و تا پایان عمر پربارش در این شهر اقامت داشت و به قضاوت و تدریس و امور دینی مردم پرداخت.

اساتید این مرد بزرگ در اصفهان و نجف همه از بزرگان آن دوران بوده‏اند، از جمله: سید محمد باقر درچه‏اى، آقا نجفى اصفهانى، آخوند کاشی، شیخ عبدالکریم گزی، میرزا جهانگیرخان قشقایی، شیخ محمد باقر اصطهباناتى، مرحوم آخوند خراسانی و دیگران.

شاگردانی که نزد این مرد وارسته کسب علم و زهد نمودند نیز بسیارند، برخی از این بزرگواران عبارتند از: شیخ غلامرضا غروی، شیخ علی قدوسی، شیخ محمد رئیسی، شیخ عبدالکریم، شیخ ذبیح‏الله اسلامی، شیخ آقافاضل و دیگران.

آثار و تالیفات

مرحوم آقانجفی آثار و کتب ارزشمندی از خود به جای گذارده است که برخی از این تالیفات عبارتند از:

سیاحت غرب: در کیفیت عالم برزخ و سیر ارواح بعد از مرگ.

سیاحت‏ شرق: زندگینامه، گزارش تحصیلات و مشقات دوران تحصیلی به زبان ساده و محلی. همچنین مباحث و معارف اسلامی به استناد آیات و روایات. لازم به ذکر است که کتاب سیاحت‏ شرق جزء زبانهای شرقی در دانشگاه پرستون ایالت نیوجرسی آمریکا تدریس می‏شود.

شرح کفایة الاصول آخوند ملا محمد کاظم خراسانی.

شرح ترجمه رساله تفاحیه ارسطو.

رساله سفری کوتاه به آبادیهای اطراف قوچان.

رساله عذر بدتر از گناه تلفیقی از نثر عربی و فارسی درباره مشروطیت.

شرح دعای صباح.

حیاة الإسلام فی أحوال آیة الملک العلام در مورد زندگانى صاحب کفایة الاصول.

در قوچان

مرحوم آقانجفی قوچانی حدود بیست و پنج سال در شهر قوچان به ترویج و اشاعه علم و تقوی و حقیقت و صفا و پاکی و بیداری انسانها پرداخته و به کار مردم رسیدگی و حوزه این شهرتاریخی را به احسن وجه اداره کرد.

از آنجایی که ایشان عالمی بود وارسته و متقی و تارک دنیا و مظهر اخلاق و سادگی و بی‏اعتنا به ظواهر دنیوی، از این رو مردم به زودی به پشتوانه معرفت خود از او، گفتارها و دستوراتش را به جان و دل خریده و جامه عمل پوشاندند.

کارها، خدمات و مجاهدات این عالم وارسته، نزد اهالی آن دیار زبانزد است. به ویژه افراد مسنی که محضر او را درک کرده و با اخلاق آن مرد بزرگ آشنائی داشتند، از جمله در قحطی جنگ جهانی دوم، خدمات این عالم متقی جهت رفع گرسنگی و نیازهای پزشکی و درمانی و کمکهای همه جانبه این رادمرد، معروف است به طوری که خود ایشان شخصا به منازل بی نوایان سرکشی می‏کرده است.

عنایت از جانب امیرمومنان

چند ماهی بود که جهت تحصیل به نجف اشرف مشرف شده بودم ولی حجره پیدا نکردم و به ناچار در محل نامناسبی بسر می‌بردم تا این که طلبه‌ای اصفهانی که عمویش نیز در نجف بود جهت تحصیل به نجف آمد و از من اجازه خواست تا زمانی که عمویش برای او حجره پیدا کند در آنجا بماند. پس از یک هفته روزی با خوشحالی آمده و گفت: عمویم برایم حجره پیدا کرده، به زودی به آنجا خواهم رفت. من کمی متأثر شدم از این که شش، هفت ماه است در یک زباله‌دانی با سختی به سر می‌برم و حجره مناسبی پیدا نکردم.

هنگام مغرب به حرم رفته و صورتم را به قبر مطهر علی بن ابیطالب(ع) کردم و با تندی گفتم: "تو به قدر یک عمو کار از دستت بار نمی‌آید که حجره‌ای برای من پیدا کنی؟!" و وارد صحن مطهر شدم یکی از طلاب خراسانی گفت: در مدرسه وقفی حجره‌ای در شرف خالی شدن است از آخوند اجازه بگیر که تو در آن ساکن شوی و در فاصله کمی سه نفر از فضلاء‌ همین مطلب را به من گفتند.

بدین ترتیب من حجره‌دار شدم ولی آن طلبه اصفهانی نه تنها عمویش برای او حجره پیدا نکرد بلکه از نجف به اصفهان رفت و بالاخره معلوم شد که علی(ع) خیلی بیشتر از عموها کار از دستش بر می‌آید.

وفات

مرحوم آیت الله آقانجفی قوچانی در بیست و ششم ربیع الثانى سال 1363 هجری قمری مطابق نهم اردیبهشت سال 1322 هجری شمسی، در سن 68 سالگی در شهر قوچان از دنیا رفت و بعد از تشییعی به یادماندی در یکی از اتاقهای خانه مسکونی خود به خاک سپرده شد.

منابع

سیاحت‏ شرق، آقانجفی قوچانی، انتشارات امیرکبیر، تهران.

مشکوة، شماره چهل و نهم.